سنباده زنی یا سایش (granding) با اهداف زیر انجام می شود:
- حذف برجستگی ها و تغییر شکل های مکانیکی ایجاد شده هنگام نمونه برداری و دستیابی به سطحی صاف
- حذف لایه های سطحی استحاله یافته در اثر حرارت هنگام نمونه برداری و دستیابی به لایه های مورد نظر جهت متالوگرافی نمونه
در صورتی که ابعاد قطعه مناسب باشد (ابعاد قطعه بزرگ بوده و به حدی باشد که سنباده زنی یا سوهان زنی آن آسان باشد) و یا هنگام نمونه برداری تغییر شکل زیادی در نمونه ایجاد شده باشد، قبل از مرحله مانت سنباده زنی خشن آن انجام می شود. در غیر این صورت (کوچک بودن نمونه) سنباده زنی خشن و ظریف هر دو پس از مانت انجام می شود.
سنباده زنی نمونه اغلب شامل دو مرحله خشن و ظريف بوده و مرحله خشن با استفاده از سنباده های با شماره ۲۲۰ و پايين تر انجام می شود. هدف در سنباده زنی خشن حذف آثار برش، ناهمواريهاي سطحي و یا مواد مانت از سطح نمونه بكار مي رود. نتیجه سنباده زنی خشن سطحی صاف با زبری ۱۰ تا ۱۰۰ میکرومتر می باشد. سپس در مرحله نباده زنی ظريف آثار سنباده های خشن حذف گردید و سطحی با زبری حدود ۱ تا ۱۰ میکروتر جهت آماده می گردد. بایستی توجه نمود که صافی سطح حاصل از سنباده زنی فقط جهت آزمون های ماکروسکوپی و یا ماکرو اچ مناسب بوده و برای آزمون های میکرو اچ و سایر آزمون های متالوگرافی بایستی مرحله پولیش یا پرداخت انجام گردد.
به مشهورترین روش های سنباده زنی در تصویر زیر اشاره شده است.
در بین روش های سنباده زنی، روش مکانیکی ازمتداول ترین روش های می باشد. این روش را می توان با تجهیزات متفاوتی از جمله دستگاه سنباده ثابت، سنباده متحرک، صفحه گردان (دیسک گردان) و یا تسمه های چرخشی انجام داد. در زیر نمونه هایی از این دستگاه ها را مشاهده می نمایید.
دستگاه سنباده زنی نواری با تسمه های چرخشی (نمونه ای از دستگاه سنباده زنی دستی)
چند نمونه از دستگاه های سمباده زنـی و پوليـش اتوماتيک چند نمونه به صورت همزمان (نمونه ای از دستگاه سنباده زنی اتوماتیک)
سنباده زني به صورت مرحله مرحله و با کاهش زبری سنباده انجام شده و معمولاً به ترتيب از سنباده های ۶۰-۱۸۰-۲۲۰-۴۰۰-۶۰۰-۱۰۰۰و۲۰۰۰ استفاده مي شود. اندازه ذرات در سنباده ۲۰۰۰ حدود 10µm و در سنباده ۴۰۰۰ حدود ۵µm می باشد. با توجه به جنس و نحوه نمونه برداری مراحل سنباده زنی متفاوت بوده و در برخی موارد از کاغذ سنباده های نرم مانند ۲۲۰ یا ۴۰۰ سنباده زنی آغاز می شود. سنباده زنی اغلب در حضور جریان آب (سنباده زنی تر) انجام می شود، اما در موارد نادری آماده سازی نمونه در هوا، گاز خنثی و بدون مایع صورت می گیرد. سنباده زنی در حضور مایع یا آب با اهداف زیر صورت می گیرد:
- کنترل حرارت و جلوگيری از ايجاد اثر حرارت بر سطح نمونه
- شستشوی ذرات زائد ایجاد شده در بین سنباده و سطح
- افزایش طول عمر سنباده ها
در هر مرحله از سنباده زني بایستی نمونه در جهت عمود بر جهت مرحله قبل سنباده زده شود. به عبارتی، بایستی در هر مرحله نمونه ۹۰ درجه نسبت به مرحله قبل بچرخد. هر مرحله از سنباده زنی تا از بین رفتن کامل اثر (خطوط افقی) مرحله قبلی ادامه می یابد.
در سنباده زنی دستی، فشار دست بر روی نمونه جزو پارامترهای موثر بوده و بایستی فشار به صورت یکسان به نمونه وارد شود. همچنین در نمونه های سخت بایستی, فشار دست بر روی نمونه هنگام سنباده زني بيشتر از نمونه های نرم باشد.
در انتهای سنباده زنی، بایستی نمونه تمیز شده و به سرعت مرحله بعد (پولیش یا پرداخت کاری) انجام شود. تمیز کردن نمونه ها و نگهداری صحیح آنها از نکات حائز اهمیت می باشد. متداول ترین روش تمیز کردن، شتستشوی نمونه با آب می باشد. جهت شستشو نمونه را زیر آب قرار داده و با پنبه، پارچه کتان یا برس بسیار نرم تمیز می نماییم. پس از شستشو نمونه را با الکل و یا سایر محلول های با نقطه جوش پایین شسته و سپس به سرعت با سشوار (باد گرم) خشک می نماییم.
اکنون نمونه شما آمده ورود به مرحله بعد می باشد، حال بایستی بلافاصله مرحله پولیش آغاز شود.
این مقاله از منابع متعدد فارسی و لاتین استخراج شده است. جهت مطالعه بیشتر می توانید به منابع زیر مراجعه نمایید:
۱٫غیاثی، حسن. (۱۳۹۲). اصول متالوگرافی
۲٫سراجان، زهیر. (۱۳۹۵). مقدمه ای بر آزمون متالوگرافی
۳٫خاکزاد، امیر. (۱۳۸۷). متالوگرافی (مفاهیم و آزمایشگاه)
