ميكروسكوپهاي نوري به دو دسته پزشكي و متالورژي تقسيم بندي ميشوند.
در ميكروسكوپهاي پزشكي نور از نمونه قرار گرفته بر روي يك شيشه لام عبور نموده و جزئيات ميكروسكوپي آن را آشكار مي نمايد.
در ميكروسكوپهاي متالورژي، ريزساختار نمونه با استفاده از انعكاس نور از سطح فلز آشكار ميشود. اين ميكروسكوپها نيز شامل دو دسته مستقيم و معكوس (invert) ميباشند.
در نوع مستقيم, نمونه در پايين و شيء در بالاي آن قرار ميگيرد. لكن در نوع معكوس، نمونه به صورت معكوس بر روي ميكروسكوپ قرار داده شده و شيء در پايين آن قرار ميگيرد. در هر دو نوع سيستم كاری ميكروسكوپ يكسان است. اين ميكروسكوپ ها می توانند دارای امكاناتي به شرح زير باشند:
- سيستم زمينه روشن (Brith field) : زمينه, روشن و ذرات تيره ديده ميشوند.
- سيستم زمينه تاريك (Dark field) : زمينه, تيره و ذرات روشن ديده ميشوند.
- سيستم نور پلاريزه: استفاده از نور پلاريزه جهت آشكارسازي بهتر برخي ساختارها بالاخص آلومينوم كار شده
- سيستم نومارسكي (Nomarski): اختلاف ارتفاع در فازهاي مختلف ريزساختار را نشان ميدهد.
- فيلترهاي مختلف اندازهگيري ضخامت پوشش(ASTM B 487) و ابعاد فازها و گرافيتها، اندازهگيري درصد حجمي فازها(ASTM E 562) و تعيين اندازه دانهها(ASTM E 112) به روش مقايسهاي
- آناليز كمي نمونهها با استفاده از نرمافزارهاي مخصوص نيز امكان پذير است.
- برخي از ميكروسكوپها علاوه بر لامپ نوردهي هالوژن (نور قرمز) داراي لامپ زنون (نور سفيد) جهت تهيه تصاوير با كيفيت بالا نيز هستند.
- فيلتر محدود كننده ريزساختار جهت نشان دادن موضعي خاص از ساختار
- فيلترهاي رنگي جهت ايجاد رنگهاي مختلف در زمينه ساختار و تهيه تصاوير با رنگهاي مختلف زمينه
- امكانات ديگري كه ممكن است بر روي يك ميكروسكوپ نوري نصب شده باشد شامل سيستمهاي مختلف نشاندهنده تصوير است كه ميتواند از طريق كامپيوتر و تهيه نرمافزاري تصوير، تهيه تصوير نگاتيو، نشان دادن تصوير بر روي مونيتور خود ميكروسكوپ و تهيه تصوير با استفاده از فيلم پلارايد (كه در قديم استفاده می شده و اكنون منسوخ شده است) صورت پذيرد.
- لنزهاي شيئي با بزرگنمايي مختلف از ۱۰ تا ۲۰۰۰ برابر. در برخي ميكروسكوپها لنز ۱۰۰۰ برابر و در برخي ۲۰۰۰ برابر با استفاده از يك روغن مخصوص كه به اندازه يك قطره بر روي لنز(در ميکروسکوپهای معکوس) يا نمونه(درميکروسکوپهای مستقيم) چكانده ميشود، ريزساختار نمونه را آشكار مينمايد. بزرگنماييها در استريوميكروسكوپ كه عمدتاً جهت بررسيهاي ماكروسكوپي بكار ميرود، معمولاً از يك برابر تا حدود ۲۰۰ برابر است.
