اچ (خراش شيميايي)
- اچ كردن عبارتست از استفاده از محلولي كه با ايجاد خوردگي در نقاط پر انرژي سطح نمونه مثل مرز دانهها و فازها باعث آشكار شدن دانهبندي، فازها و اجزاي ريزساختار، همگني ريز ساختار، پوشش، فصل مشترك ها، HAZ، الگوي دندريتي، جدايش، تغيير فرم و دسته اي شدن(Banding) ميشود. اچ به سه صورت غوطه وري، مالشي و الكتروليتي(الكترواچ) قابل انجام است.
- اچ كردن به دو دسته اچ شيميايي و الكترو اچ و اچ شيميايي نيز به دو گروه ميكرو اچ(اچ معمولي و رنگي) و ماكرواچ(اچ سرد و گرم) تفسيم بندي ميشود.
- در الكترواچ همانند الكتروپوليش، نمونه به عنوان آند در محلولي متناسب با جنس نمونه قرار گرفته و با استفاده از يك كاتد مناسب و اتصال به جريان الكتريكي در مدت زمان معيني عمل اچ انجام ميشود.
- ميكرو اچ شيميايي جهت آشكارسازي ريزساختار فلزات با استفاده از يك محلول شيميايي همچون نايتال ۲-۳% براي فولادها (شامل ۹۸-۹۷% الكل و ۲-۳% اسيدنيتريك) بصورت غوطهوري يا مالشی صورت ميپذيرد.
در روش غوطهوري, محلول, داخل ظرفي همچون شيشه ساعت ريخته شده و سطح نمونه تا مدت زمان معيني درون آن حركت داده ميشود. حركت نمونه درون محلول جهت جلوگيري از تشكيل حباب بر سطح نمونه و کنده شدن محصولات خوردگي از سطح به منظور ايجاد اچي تميز و يكنواخت ضروري است.
روش مالشي كه عمدتاً در آلياژهاي مس بكار ميرود با استفاده از يك پنبه آغشته به محلول و ماليدن آن به سطح نمونه جهت برداشتن محصولات خوردگي همزمان با اچ صورت ميپذيرد.
- كليه مراحل اچ اعم از ساختن محلول اچ و اچ نمودن نمونهها، جهت جلوگيري از استنشاق گازهاي سمي بايد در زير هود انجام شود.
- تركيبات مختلف محلول اچ و شرايط اچ براي آشكارسازي ريزساختار انواع آلياژها در استاندارد ASTM E 407، متالز هندبوك جلد ۹ و كتابها و منابع ديگر آمده است.
- ماكرواچ فلزات و آلياژها عمدتاً جهت آشكارسازي پروفيل جوش در نمونههاي جوشكاري شده، دانهبندي در آلياژهاي دانه درشت، خطوط سيلان در نمونههاي كار مكانيكي شده (بالاخص فورج شده)، آشكاري سازي لايههاي سختكاري شده و … بكار ميرود. اين روش ميتواند بصورت گرم يا سرد با استفاده از محلولهاي مناسب انجام شود. محلول و شرايط مختلف ماكرواچ و آلياژها و فلزات در استاندارد ASEM E 340 متالزهندبوك جلد ۹ و كتابها و مراجع ديگر توضيح داده شده است.
- زمان اچ در آلياژهاي پايه نيكل يا فولادهاي زنگ نزن معمولاً طولانيتر از آلياژهاي ديگر است.
- انتخاب محلول اچ مناسب در آشكارسازي مطلوب فازها و مرز دانه ها موثر است.
پس از انجام اچ موفق نمونه, ريزساختار يا درشت ساختار آن آماده بررسي وتهيه تصوير با استفاده از ميكروسكوپهای نوری(ASTM E 883) والکترونی ميشود.
